Inteligencja - to zdolność człowieka (odnosząca się do względnie stałych wewnętrznych warunków człowieka), determinująca efektywność działań wymagających udziału typowo ludzkich procesów poznawczych. Inteligencja kształtuje się w wyniku wzajemnego działania:
- genotypu,
- środowiska,
- własnej aktywności.
Ogólny poziom inteligencji na poziomie niższym niż przeciętny – jest to w badaniach inteligencji wynik ( zarówno wynik w skali słownej jak i bezsłownej) wskazujący na niższy niż przeciętny poziom funkcjonowania intelektualnego i społecznego. W tej grupie można spotkać dzieci, które mają osłabione różne zdolności (choć nie zawsze mają zaburzone te same funkcje poznawcze). Te dzieci przejawiają różnego typu zaburzenia:
- zaburzenia myślenia słowno - pojęciowego, a więc tego, na którym przede wszystkim bazuje nauka szkolna
- małą samodzielność w myśleniu
- wolniejsze tempo pracy i uczenia się
- trudności w koncentracji uwagi przez dłuższy czas.
Wymagania edukacyjne – oczekiwane osiągnięcia ucznia, sformułowane przez nauczyciela na podstawie realizowanego programu nauczania.
Dostosowanie wymagań edukacyjnych - to zastosowanie takich kryteriów do wymagań edukacyjnych (zarówno w zakresie formy, jak i treści wymagań), które uwzględniają możliwości i ograniczenia ucznia, a więc dysfunkcje oraz mocne strony rozwoju i funkcjonowania dziecka. Podstawowym celem dostosowania wymagań jest wyrównanie szans edukacyjnych uczniów oraz zapobieganie wtórnym problemom emocjonalnym i motywacyjnym.
Dostosowanie wymagań:
- powinno dotyczyć głównie form i metod pracy z uczniem, zdecydowanie rzadziej treści nauczania
- nie może polegać na takiej zmianie treści nauczania, która powoduje obniżanie wymagań wobec uczniów z normą intelektualną
- nie oznacza pomijania haseł programowych, tylko ewentualne realizowanie ich na poziomie wymagań koniecznych lub podstawowych
- nie może prowadzić do zejścia poniżej podstawy programowej, a zakres wiedzy i umiejętności powinien dać szansę uczniowi na sprostanie wymaganiom kolejnego etapu edukacyjnego
- Zdolności słowne są zależne od stymulacji środowiska, nabywane w toku doświadczeń życiowych i edukacji szkolnej.
- Zdolności bezsłowne są niezależne od doświadczenia osoby badanej, jej wykształcenia, pochodzenia itp.
Nieharmonijny rozwój funkcji poznawczych – występuje, gdy poszczególne zdolności (funkcje poznawcze) rozwijają się w innym tempie (opóźnienie lub przyspieszenie rozwoju poszczególnych funkcji), np. opóźnienie rozwoju mowy, osłabiona pamięć długotrwała.
Zdolności percepcyjno –motoryczne – współdziałanie procesów poznawczych i czynności ruchowych, np. przy pisaniu ze słuchu to współdziałanie uwagi, analizy i syntezy wzrokowej, słuchowej oraz ruch ręki piszącej.
Koordynacja wzrokowo –ruchowa – współpraca oka i ręki, umożliwia wykonywanie precyzyjnych ruchów rąk pod kontrolą wzroku, m.in. rysowanie i pisanie. Dziecko o osłabionej koordynacji wzrokowo -ruchowej będzie miało trudności ze zmieszczeniem się w liniaturze, pismo będzie mało czytelne, prace będą mało staranne, pokreślone.
Spostrzegawczość – podstawowe uzdolnienia spostrzeżeniowe czyli zdolność do dostrzegania szczegółów ważnych od drugorzędnych. Dzieci z zaburzoną spostrzegawczością mylą litery podobne do siebie np. d-b, wadliwie rozplanowują zapis na stronie, mają utrudnioną orientację na mapie, nie potrafią odnajdywać różnic i podobieństw, mają trudności w wyszukiwaniu informacji w tekście.
Zdolność uczenia się na nowym materiale – mierzy zdolność uczenia się nowych umiejętności (uczenia się w sposób mimowolny, nieuświadomiony), za miarę tej zdolność służy tutaj prędkość i dokładność wykonania.
Podstawowe umiejętności arytmetyczne - przeliczanie, dodawanie, odejmowanie, w przypadku starszych dzieci - mnożenie, dzielenie, rozwiązywanie zadań z treścią. Dziecko które ma osłabione podstawowe umiejętności arytmetyczne będzie miało problemy z poprawnym rozwiązaniem zadań matematycznych.
Myślenie pojęciowe – kształtowanie się pojęć, zdolność rozumowania konkretnego i abstrakcyjnego, zdolność do uogólniania ( znajdywanie szerszego pojęcia np. kurtka –czapka to ubrania), klasyfikowania ( biurko – krzesło to meble) , porządkowania pojęć, dostrzegania różnic i podobieństw między poszczególnymi przedmiotami czy też pojęciami.
Słownik –zasób słownictwa, adekwatności w definiowaniu pojęć czyli stopień opanowania języka. Dziecko o ubogim słownictwie będzie miało trudności ze zrozumieniem przeczytanych treści czy trudności z konstruowaniem dłuższych wypowiedzi ustnych czy pisemnych.
Myślenie logiczne (myślenie przyczynowo –skutkowe) – umiejętność wskazywania następstw określonych sytuacji, wyszukiwania przyczyn pewnych stanów rzeczy, porządkowania zdarzeń.
Pamięć długotrwała i zakres wiedzy podstawowej – są to aspekty pamięci takie jak jej trwałość, wierność odtwarzania, gotowość do odtworzenia zapamiętanego jakiś czas temu materiału. Jest zależna od uzdolnień, aspiracji, oddziaływań środowiska. Dziecko o dobrej pamięci długotrwałej nie wymagają dużej ilości powtórzeń podczas nauki jakiejś partii materiału.
Pamięć bezpośrednia (krótkotrwała) – świeża; pozwala zapamiętać i natychmiast odtworzyć zapamiętany materiał; zaburzenia pamięci krótkotrwałej powodują, że uczeń ma problemy z zapamiętaniem zdań podczas pisania dyktanda, z zapamiętaniem dwóch poleceń jednocześnie, z liczeniem w pamięci.
Pamięć słuchowa – zdolność do utrwalania i przypominania informacji „usłyszanych”. Dziecko z osłabioną pamięcią słuchową ma problemy z zapamiętaniem poleceń ustnych czy trudności w zapisaniu dyktowanej treści, trudności w zapamiętaniu treści podawanych ustnie np. podczas wykładu.
Pamięć wzrokowa - zdolność do utrwalania i przypominania informacji „widzianych”. Dziecko o osłabionej pamięci wzrokowej myli litery o podobnym kształcie np. l-ł, lub cyfry o podobnym kształcie 1-7, pomija podczas pisania szczegóły graficzne np. ś, ć, ę, ą.
Ćwiczenia na materiale abstrakcyjnym - ćwiczenia oparte na literach, cyfrach, wyrazach i zdaniach oraz symbolach.
Ćwiczenia na materiale konkretnym – ćwiczenia oparte na obrazkach, przedmiotach np. liczenie na liczydle, liczenie patyczków.
Słuch fonemowy – zdolność wyróżniania głosek oraz różnicowania głosek podobnych w słyszanych słowach (np. bułka – półka). Dziecko z osłabionym słuchem fonemowym będzie miało trudności w zapisaniu dyktowanych treści, będzie opuszczało lub przestawiało litery, wyrazy podczas pisania.
Umiejętności fonologiczne –analiza i synteza głoskowa i sylabowa –rozkład wyrazów na głoski i sylaby oraz umiejętność ich łączenia. Dziecko które ma osłabioną umiejętności fonologiczne ma trudności z zapamiętywaniem nowych wyrazów i terminów, będzie myliło znaczenie wyrazów o podobnym brzmieniu np. bułka-półka.
Percepcja słuchowa – związana z umiejętnościami fonologicznymi i słuchem fonemowym oraz pamięcią słuchową; zaburzenia tych funkcji są związane z nieprawidłowym działaniem analizatora słuchowego i mogą objawiać się: trudnością odróżniania podobnych głosek jak k-g, d-t, z-s.
Percepcja wzrokowa –jest zdolnością do rozpoznawania i rozróżniania bodźców wzrokowych a także do ich interpretowania przez odniesienie do poprzednich doświadczeń. to umiejętność spostrzegania barwy, kształtu, skupiania wzroku, wyodrębnianie elementów z tła.
Duża motoryka – sprawność ruchowa całego ciała. Jest to taki rodzaj aktywności ruchowej jak: chodzenie, bieganie, skakanie, czołganie się, jazda na rowerze, czy też pływanie.
Mała motoryka - sprawność ruchowa rąk w zakresie szybkości ruchów, ich precyzji. Motoryka mała to takie czynności, jak: rysowanie, malowanie, pisanie, ugniatanie czegoś w dłoni, czy rzeźbienie oraz czynności manualne niezbędne podczas samoobsługi jak jedzenie łyżką, zapinanie guzików. Prawidłowy rozwój motoryki małej ma wpływ na dobre opanowanie pisania.
Motoryka narządów mowy – sprawność ruchowa narządów mowy, która decyduje o poprawności wymowy.
Dysleksja rozwojowa – są to specyficzne trudności w czytaniu i pisaniu u dzieci o prawidłowym rozwoju umysłowym. Spowodowane są zaburzeniami niektórych funkcji poznawczych, motorycznych i ich integracji, uwarunkowanymi nieprawidłowym funkcjonowaniem układu nerwowego (cyt za PTD).
Przyczyny dysleksji są złożone. Są to zaburzenia funkcji percepcyjno motorycznych (spostrzegania wzrokowego, słuchowego, motoryki) i ich współdziałania (integracji percepcyjno motorycznej), funkcji językowych, pamięci (wzrokowej, słuchowej, ruchowej), lateralizacji, orientacji w schemacie ciała i przestrzeni.
Termin “Dysleksja rozwojowa” używany jest dla określenia syndromu zaburzeń (zazwyczaj współwystępujących), do których należą :
- DYSLEKSJA - specyficzne trudności w czytaniu;
- DYSORTOGRAFIA - specyficzne trudności z opanowaniem poprawnej pisowni
(w tym błędy ortograficzne); - DYSGRAFIA - niski poziom graficzny pisma.
- DYSKALKULIA – specyficzne trudności w operowaniu liczbami, opanowaniu umiejętności liczenia.
Zatrzymanie się na poziomie elementarnego czytania i nie osiągniecie poziomu czytania zaawansowanego lub opóźnienie o kilka lat w zakresie umiejętności czytania. Tak poważnym zaburzeniom umiejętności czytania towarzyszą także poważne zaburzenia umiejętności pisania.
Ryzyko dysleksji – u dzieci do 9 roku życia ( czyli w klasach I –III) nie diagnozuje się dysleksji rozwojowej a jedynie dostrzega się objawy, które sygnalizują możliwość wystąpienia specyficznych trudności w czytaniu i pisaniu.
Lateralizacja - stronność ciała, wyraźna dominacja jednej ze stron ciała. Lateralizacja zazwyczaj kształtuje się w pierwszych 6 latach życia, toteż dziecko które idzie do szkoły ma już wyraźnie ukształtowana dominację jednej ze strony ciała.
Modele lateralizacji:
1. Lateralizacja jednostronna –dominacja jednej ze stron ciała
a. prawostronna- dominacja prawej ręki, oka, i nogi (świadczy o dominacji lewej półkuli)
b. lewostronna - dominuje lewa ręka, noga i lewe oko (co świadczy o dominującej roli prawej półkuli mózgu)
2. lateralizacja niejednorodna –skrzyżowana -polega ona na wyraźnej czynnościowej przewadze narządów ruchu i zmysłu, lecz nie po tej samej stronie, a po obu stronach ciała: można więc spotkać dzieci leworęczne, ale prawooczne i prawonożne. Wariantów tego typu jest kilka i jest to lateralizacja ustalona. Lateralizacja skrzyżowana w zakresie ręki i oka powoduje zaburzenia koordynacji wzrokowo- ruchowej. Utrudnia dziecku kontrolę wzrokową pracy ręki. Dzieci te mają trudności w pisaniu.
3. lateralizacja nieustalona - brak funkcjonalnej dominacji jednej strony ciała. Jest stanem przejściowym (po 6 r.ż.) świadczy o opóźnieniu procesu lateralizacji) lub trwałym, oburęczność utrzymuje się do końca życia. U dzieci tych często występują trudności w nauce.
Terapia pedagogiczna - jest to oddziaływanie za pomocą środków pedagogicznych (wychowawczych i dydaktycznych) na przyczyny i przejawy trudności dzieci w uczeniu się, mające na celu eliminowanie niepowodzeń szkolnych oraz ich ujemnych konsekwencji.
Psychoterapia - to proces zamierzonego oddziaływania na pacjenta środkami psychologicznymi, którego celem jest: leczenie zaburzeń psychicznych, pomoc
w rozwiązywaniu problemów emocjonalnych, pomoc w trudnych sytuacjach życiowych, rozwój osobowości. Psychoterapia może być: indywidualna, grupowa, rodzinna, małżeńska.
W zależności od czasu trwania można psychoterapię podzielić na krótkotrwałą (trwającą kilka do kilkunastu spotkań) i długotrwałą ( trwającą dłużej np. rok).
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz